Brief uit de bevrijding: De tragiek van Kaatsheuvel in 1944

2
20-12-2024
  • brief
  • Kaatsheuvel
  • schenking
  • WO2

Op 20 december 1944 schrijft onderwijzer, componist en dirigent Piet Bisselink (1881-1969) vanuit Tilburg een brief aan zijn nicht Lena Damen, waarin hij de dood van zijn zoons bij de bevrijding van Kaatsheuvel  eind oktober 1944 beschrijft.

Op 28 oktober 1944, Tilburg en Loon op Zand zijn de dag ervoor bevrijd, zijn de inwoners van Kaatsheuvel in afwachting van de geallieerde troepen. De hele dag wordt er geschoten, maar er gebeurt verder weinig spannends. Omstreeks 20.15 uur wordt het huis van de familie Bisselink getroffen door een granaat. Zoons Leo en Fons rennen naar buiten om naar de schuilkelder in de tuin te gaan. Beide jongens worden onder het puin van het instortende achterhuis bedolven. ‘Moeke’, die hen naloopt om ze terug te roepen, raakt gewond.* De familie Bisselink brengt de daaropvolgende dagen door bij de Zusters in de kelder totdat Kaatsheuvel bevrijd is. De bevrijding kost het leven aan achtendertig mensen. Op 2 november 1944, Allerzielen, worden Leo en Fons- samen met andere overledenen van de bevrijding- begraven in een massagraf op het kerkhof bij de Sint Janskerk in Kaatsheuvel.

In de brief wordt ook beschreven hoe het de familie Bisselink de weken daarna vergaat. ‘Moeke’, die gewond is, wordt opgenomen in een ziekenhuis in Eindhoven. Wanneer ze op 3 november weer thuis komt, is het in Kaatsheuvel nog niet veilig vanwege Duits granaatvuur. De familie Bisselink logeert de daaropvolgende vier weken bij zoon en broer Theo en zijn vrouw Dina in Tilburg.

Over deze ingrijpende gebeurtenissen componeert Bisselink in de jaren 1948-1949 het muziekstuk Toxandrië

Een goed bewaarde brief

Lena Damen heeft de brief ontvangen en bewaard. Haar zoon, Harry Geurts, schonk de brief afgelopen najaar aan Regionaal Archief Tilburg.

De hele brief is gedigitaliseerd en online te raadplegen in Archief 1102, Collectie documentatie Loon op Zand, nr. 79

*Met ‘Moeke’ wordt Johanna Wilhelmina (Anna) Kleipenning (1885- 1973) bedoeld, de vrouw van Piet en de moeder van Leo en Fons. 

 

 

 

 

1 comment

Reageren
  1. Yvonne Welings | Dec 20, 2024
    Kaatsheuvel heeft idd veel offers moeten brengen. Er is een verslag bewaard van het Rode Kruis uit oktober 1944, enkele fragmenten Op initiatief van de E.H.B.O. vereniging Damiaan en tijdelijk onder auspiciën van de neutrale organisatie Het Nederlandse Rode Kruis, werd vlak voor de bevrijding van Kaatsheuvel in oktober1944 de Theresia-school ingericht als noodhospitaal. Juist op tijd kwam het gebouw vrij uit Duitse handen en dat was maar goed ook want het oorlogsgeweld kwam steeds dichterbij en er vielen steeds meer slachtoffers. Gelukkig zijn er altijd mensen die de tegenwoordigheid van geest hebben om, zelfs op de moeilijkste momenten, een en ander op papier te zetten. Het resultaat, een nauwkeurige weergave van het wel en wee binnen dit tijdelijke hospitaal tijdens die trieste, maar ook blije bevrijdingsdagen, volgt hieronder:    De oorlog kwam steeds dichterbij. Zaterdagmorgen 28 october 11 uur.                                    De laatste hand was gelegd aan het inrichten der lokalen toen er alarm gegeven werd en onze jongens er op uittrokken om de gewonden op te halen.                                  Tengevolge van deze aanval werden:                                                                                    Gedood:          Broeders, Joh. oud 36 jaar                                                                                                  Broeders, Anny oud 7 jaar                                                                             Gewond:      Verboven, Corn. uit de Berkdijk ongeveer 35 jaar                                                                    Broeders, Jan oud 9 jaar                                                                                                           Broeders, Petrus oud 7 jaar                                                                                                Broeders, Mej. de moeder der kinderen, oud 40 jaar.                                     Zeer tragisch was dit voor deze familie, daar zij uit Zeeland geëvacueerd waren.   Het werd avond. Steeds heviger werd het geschut. Rondom en overal hoorden wij de treffers neerkomen. Om 9 uur kwam het alarmerende bericht dat er een granaat was ingeslagen bij de familie Bisselink en er mensen getroffen waren. Tengevolge van deze aanval werden: Gedood: Leo Bisselink oud 23 jaar                                                                                                        Alfons Bisselink oud 17 jaar van Loon - van Iersel, Corn. oud 81 jaar          Gewond:            Bisselink mevr.                                                                                                       Met angst gingen wij de nacht tegemoet. Het was de tweede nacht die in de schuilkelders werd doorgebracht.   Wat zou de morgen brengen? Zondag 29 october 1944.                                                             Vele projectielen waren ingeslagen, maar ze hadden gelukkig geen gewonden gebracht. Voor de patiënten in het hospitaal was de nacht een ware marteling geweest. De mensen wilden met alle geweld in de schuilkelder. In het hospitaal (Theresia-school) was alléén de kelder van de centrale verwarming. Het was een dag geweest om nooit te vergeten. Behalve het groot aantal gewonden hadden wij vele doden te betreuren. Het cijfer werd steeds hoger, 10, 20 en nog meer doden werden gerapporteerd. De lijken werden door onze ploeg afgehaald en boven in een vrij lokaal van het hospitaal neergelegd. Van de gewonden welke naar Oisterwijk gebracht waren zijn er zeven in Oisterwijk, Boxtel en Eindhoven overleden. Zodra wij van het overlijden onzer plaatsgenoten in kennis waren gesteld, zijn de lijken uit de respectievelijke ziekenhuizen opgehaald, ook al waren sommige reeds ter plaatse begraven. Al onze gevallenen rusten nu op het kerkhof hunner parochiekerk. Donderdag Allerzielendag werden 21 doden in het gemeenschappelijke graf neergelaten. Aandoenlijk was de stoet van de familie en bekenden welke vanaf het hospitaal naar het kerkhof vertrok om de dierbare doden de laatste eer te bewijzen. Totaal zijn er sinds 28 october uit onze plaats 31 personen omgekomen.

    Reageren

    Contact en informatie
    sluit Hulp nodig?
    We helpen je graag van maandag t/m vrijdag van 10:00 tot 16:00 en van 19:00 tot 22:00 uur via chat.
    Op dit moment zijn we offline. Je kunt je vraag wel stellen via een e-mail naar info@regionaalarchieftilburg.nl.

    sluit Online op dit moment
    chatOnline -
    Stel een vraag