Het oudste charter uit onze collectie komt uit het jaar 1269. Toch is er een oorkonde die, op perkament althans, ouder is. In deze Charter centraal behandelen we een oorkonde uit 1232, waarin hertog Jan, de villa Oosterhout in zijn bescherming neemt en de bewoners hetzelfde recht van bestuur (met schepenen) geeft als de burgers van Brabant hebben … alleen de oorkonde is een vervalsing!
Met een vervalste oorkonde, een falsum, kon men een poging doen om aanspraak te maken op de in de oorkonde vastgelegde rechten of privileges. Er zijn verschillende aanwijzingen waaruit blijkt dat het hier een vervalsing betreft. Hertogelijke oorkonden zijn op een bepaalde manier geformuleerd. De manier waarop dit charter is geformuleerd komt niet overeen met andere oorkonden. Ook zijn de rechten die in de oorkonde worden geformuleerd anachronistisch van aard.
Het handschrift waarin de oorkonde is opgesteld is zeventiende-eeuws, al doet men een aardige poging om een dertiende-eeuws handschrift na te bootsen. Vergelijk het handschrift van de scans op de charterbank maar eens met bijvoorbeeld deze of deze oorkonde, beide wél uit omstreeks 1332.
Maar het belangrijkste argument om de oorkonde tot een vervalsing te bestempelen is de uitvaardiger van de oorkonde. De oorkonde zou namelijk in 1232 uitgevaardigd zijn door hertog Jan. Nu heeft Brabant in de loop de eeuwen aardig wat Jannen als hertog gehad, maar in 1232 niet, toen was Hendrik I namelijk de hertog.
De oorkonde verschijnt in 1618 pas in afschriften. Het vermoeden is dat de falsum rond die tijd is vervaardigd. De vermoedelijke opsteller is de Oosterhoutse secretaris Robrecht Hulshouts. Hij was betrokken bij het opstellen en aanleveren van allerlei processtukken in de periode 1617-1620. Deze oorkonde is niet de enige vervalsing. Er duiken in deze periode meerdere vervalste oorkonden op, allemaal met betrekking tot Oosterhout. Met deze vervalsingen probeerde Oosterhout zich te ontworstelen aan de Baronie van Breda.
Signatuur van Robrecht Hulshouts, bron
Klik hier voor de scans en de transcriptie op de charterbank. Klik hier voor het stuk van het Huijgens over de oorkonde dat als bron voor deze post is gebruikt.
Andere posts in deze reeks:
Nieuwe rubriek: Charter centraal
4000 aude Vranckrijcksche schilde
Toestemming uit Kensington voor een weekmarkt in Hooge en Lage Zwaluwe
