^Links titelpagina van de oude inventaris van het heerlijkheidsarchief van Tilburg uit 1909 en rechts titelblad van het leemboek van de heerlijkheid Hilvarenbeek uit ca.1680.
Alweer een mijlpaal bereikt. De vier heerlijkheidsarchieven die wij in onze collectie hebben staan online. Daarmee is opnieuw een schat aan gegevens voor online onderzoek beschikbaar gekomen. Een heerlijkheid is een rechtsgebied dat in leen is gegeven aan een adellijke heer. In onze depots hebben we vier heerlijkheidsarchieven die nu online beschikbaar zijn.
In deze archieven bevinden zich meestal ook oorkonden of charters die al langer online staan via de Charterbank. Volledig getranscribeerd en goed gescand. Als dat zo is dan staat er een verwijzing naar de charterbank.
Een heerlijkheidsarchief bevat informatie over het eigendom van de heerlijkheid, en het reilen en zeilen er van. Een onderdeel dat voor de geschiedenis van een plaats belangrijk kan zijn zijn de cijnsboeken. Een heer had het eigendom van alle grond in de heerlijkheid. Natuurlijk was die grond voor een groot deel in bezit van de inwoners maar die moesten daar dan een gebruiksvergoeding voor betalen, een cijns. Vandaar dat de cijnsboeken een goed overzicht geven van de bewoners in de heerlijkheid.
De rekeningen in het archief laten zien wat de heer zoal deed met zijn inkomsten en de verbondenheid met lokale leveranciers.
De heer benoemde de schepenen en andere functionarissen zoals een drossaard, een vorster, een schutter, een secretaris e.d. De aanstellingsakten mag je dan ook in deze archieven verwachten.
Een heer bezat diverse rechten zoals het jachtrecht, visrecht, windrecht en molenrecht. Voor al dat soort rechten had de heer vaak functionarissen aangesteld die toezicht hielden op zijn rechten.
Vaak had de heer ook het recht om functionarissen in het dorp te benoemen zoals de drossaard of schout . Hij was de plaatsvervanger van de heer en was daarbij verantwoordelijk voor de rechtspraak in de rol van aanklager en was belast met het opsporen van misdadigers. Een andere functionaris die in de rechtspraak opereerde was de vorster. Hij was de assistent van de schout of drossaard en had o.a. de taak om deurwaarder te zijn en gerechtsbode.
Kortom, dergelijke archieven zijn waardevolle aanvullingen voor de lokale geschiedenis en kunnen ook zeker waarde hebben voor genealogisch onderzoek.
^Links dagvaarding van de heer van 's Gravenmoer voor Philip van den Hove uit 1734 en rechts het titelblad van een boek over de waarde van munten uit het heerlijkheidsarchief van Loon op Zand uit 1725.
Bekijk de heerlijkheidsarchieven:
770 - Heerlijkheid Hilvarenbeek
956 - Heerlijkheid 's Gravenmoer
982 - Heerlijkheid Loon op Zand
2 - heerlijkheid Tilburg en Goirle
