Op 20 juli 1946 schrijft Jan Franken (1923-2014) de eerste regels in zijn reisdagboek: “Vandaag dan eindelijk de vertrekdag. Vaarwel handjes geven en kusjes drukken. Om 9 uur aankomst Rotterdam; een horde zenuwachtige mensen staan al te trappelen, de ene al dwazer als de ander en vooral degene die niet meegaan veroorzaken de meest nerveuze scenes.” De 20e juli vertrekt het Tilburgse gezin Franken (bestaande uit de ouders en hun drie kinderen; Frans, Annemie en Jan) met het schip “Noordam” vanuit Rotterdam naar New York. Ze gaan daar niet alleen op familiebezoek, maar zijn ook uitgenodigd in Milwaukee door de Amerikaanse piloot John Coleman, die in oktober 1944 bij de familie Franken is ondergedoken, nadat zijn vliegtuig gecrasht was.
Pilotenhulp
De familie Franken verleent gedurende de oorlog onderdak aan diverse piloten. Zij werkt daarbij samen met de zussen Miet en Net Schijns, die ook aan het Wilhelminapark (in de oorlog hernoemd naar Noorderpark) wonen. Vaak slapen de onderduikers bij de zussen Schijns en eten ze bij de familie Franken. Eén van de piloten die op deze manier wordt opgevangen is de Amerikaan John Coleman. Hij komt op 6 oktober 1944, via Jan Franken, bij het gezin Franken terecht. Samen met de dames Schijns bieden ze hem onderdak. Hoe dat in zijn werk gaat beschrijft Miet Schijns in haar dagboek: “Vanmiddag lieten ze van Franken vragen of we niet eens wat kwamen buurten, er was interessant bezoek. En ’t slot was dat we dat bezoek samen weer opnamen, daar in de kost, bij ons huisvesting.”
Na de bevrijding van Tilburg op 27 oktober vertrekt Coleman via België naar zijn basis. Na de oorlog komt Coleman nog een keer bij de zussen Schijns op bezoek. Hij nodigt de familie Franken uit om naar Milwaukee te komen, waar hij woont.
In de zomer van 1946 is het zover: het gezin Franken vertrekt naar de verenigde Staten. Jan houdt van 20 juli tot en met 27 augustus een dagboek bij van de reis. Het dagboek is online beschikbaar via de website.
Transkribus
Het is goed voor te stellen dat de digitale versie van het dagboek door het kriebelige handschrift van Jan niet zo goed te lezen is. Van de scans van het dagboek zijn daarom met behulp van Transkribus ook automatische transcripties gemaakt. Een bijkomstig voordeel: het dagboek is daardoor ook doorzoekbaar geworden op plaatsnamen, data, personen, en alles wat je verder nog kunt bedenken.
Hoe wordt zo’n automatische transcriptie nou gemaakt? In Transkribus worden er lijntjes onder alle tekstregels getekend, zodat het programma goed kan zien waar de tekst begint en eindigt. Daarna wordt de automatische tekstherkenning aangezet. Door middel van afbeeldingsherkenning vergelijkt het programma de vormen van de letters en cijfers in het dagboek met voorbeelden die het al eerder gezien heeft in zijn database. Combineer dat met de juiste taalinstellingen en er wordt een letterlijke transcriptie in het Nederlands van 1946 in elkaar gezet. Deze is nog niet helemaal foutloos. Het programma kan alleen vertalen wat het goed kan zien. Onduidelijke kriebels die met menselijke intuïtie wel nog in te vullen zijn, zal het programma dan ook niet kunnen oplossen. De transcriptie wordt daarom door vrijwilligers gecorrigeerd, en namen, plaatsen en data worden als belangrijke informatie gemarkeerd. Tot slot wordt het document gepubliceerd op onze Transkribus pagina, waar men zonder al te veel moeite kan ontdekken wat de familie Franken allemaal in Amerika beleefd heeft…
De foto's zijn afkomstig uit het reisdagboek, de fotograaf is onbekend.
